Enexis waarschuwt voor stroomuitval in 22 gebieden tijdens koude winterdagen 2025-2026

Als de temperatuur onder de nul daalt en de verwarming op volle kracht draait, kan het stroomnet in Enexis’s verzorgingsgebied knappen. Dat is de harde boodschap van de netbeheerder, die in oktober 2025 een ongewone waarschuwing uitbracht: 22 specifieke gebieden in Groningen, Drenthe, Overijssel, Noord-Brabant en Limburg lopen in de komende winter een reëel risico op tijdelijke stroomuitval. Het gaat niet om een algemene crisis, maar om lokale knelpunten waar de infrastructuur niet meer meekomt met de explosieve groei van elektrisch verbruik. En het is geen toeval — het is het gevolg van een energietransitie die te snel gaat.

Waarom juist deze 22 gebieden?

De lijst van risicogebieden is nauwkeurig opgesteld. In Groningen zijn het Winsum en Ranum, waar veel nieuwe woningen zijn gebouwd met warmtepompen. In Overijssel lijkt het probleem zich te concentreren rond Ommen en Zeijerveen — regio’s met een hoge dichtheid aan elektrische auto’s en renovaties naar energieneutraal. In Noord-Brabant is het een volledig ander beeld: bijna de hele regio rond Eindhoven, Tilburg en ’s-Hertogenbosch zit in de top-10. Hier is de combinatie van dichte bebouwing, veel elektrische auto’s en een relatief oud netwerk een tijdbom. En in Limburg zijn het vooral de kleinere dorpen als Buggenum en Lutterade, waar de kabels al jaren niet zijn aangepast aan de moderne behoeften.

De reden? Warmtepompen. Op een koude avond draaien ze op volle kracht — en dat verbruikt zomaar 5 tot 7 kilowatt per uur. Dat is meer dan een gemiddeld huishouden vroeger in een hele dag verbruikte. Samen met de groeiende laadpalen voor elektrische auto’s, die vaak ‘s avonds worden aangesloten, ontstaan pieken die het net niet aan kan. "Het is alsof je 2000 auto’s tegelijk op een single lane weg laat rijden," legt Maarten Noom, directeur Assetmanagement bij Enexis, uit. "We zien pieken van 15 tot 20 procent boven het ontwerpvermogen. Dat is gevaarlijk. Niet omdat het meteen breekt, maar omdat het langzaam afbreekt. En dat is duurder en moeilijker te herstellen."

Wat doet Enexis er aan?

Enexis heeft al begonnen met maatregelen. In de 22 risicogebieden worden transformers vervangen, kabels versterkt en nieuwe meetpunten geïnstalleerd. Maar het is een race tegen de tijd. De toestroom aan elektrische apparaten is sneller dan de uitbreiding van het net. Daarom is er een tweede strategie: proactieve afschakeling. Als de piek te hoog wordt en de maatregelen niet voldoende zijn, schakelt Enexis tijdelijk een deel van het net uit — meestal in een wijk of straat. "Het is geen straf, het is een veiligheidsmechanisme," zegt CEO Rutger van der Leeuw in een interview met NPO Radio 1. "We willen geen kabels laten smelten of stations beschadigen. Dat kost weken om te herstellen. Een paar uur zonder stroom? Dat kunnen we beheersen."

Volgens MetroNieuws.nl kunnen zo’n 20.000 tot 30.000 huishoudens per piek getroffen worden. De duur? Meestal tussen twee en vier uur — vaak tussen 18.00 en 22.00 uur, wanneer mensen thuiskomen, de warmtepomp op volle kracht draait en de wasmachine, oven en auto worden opgeladen. Het is geen nachtmerrie, maar wel een realiteit die mensen moeten leren accepteren.

Wat kunnen huishoudens doen?

Enexis roept niet alleen de overheid op, maar vooral ons. De oplossing ligt niet alleen in kabels en transformators, maar in gedrag. De netbeheerder vraagt bewust om stroomverbruik te spreiden. Geen wasmachine om 19.00 uur, maar om 22.30 uur. Geen laadpaal op volle kracht van 17.00 tot 20.00 uur, maar in de middag of ’s nachts. "Als je een uur later je auto laadt, kan dat de verschillen van 10.000 huishoudens uitmaken," zegt Noom. "Het is niet moeilijk. Het is gewoon bewust."

Enexis heeft een eenvoudige tip: kijk naar je slimme meter. Als de piek op de grafiek rond 18.00 uur scherp omhoog gaat, probeer dan de wasmachine of de oven een uur later te starten. Gebruik de timerfunctie. Laat de warmtepomp niet op maximaal vermogen draaien als het buiten -5 graden is — een lichtere temperatuur in de woonkamer helpt ook. En ja, het is vervelend. Maar het is beter dan een dag zonder stroom.

Waarom is dit geen probleem in Amsterdam of Rotterdam?

Goede vraag. In de Randstad is het netwerk veel sterker. Er zijn meer hoogspanningsverbindingen, meer buffercapaciteit, en de bouw van nieuwe wijken gebeurt vaak met een modern net in de grond. In de noordoostelijke en zuidelijke periferie daarentegen zijn veel kabels nog uit de jaren ’70 of ’80. En de groei van elektriciteit gebeurt in gebieden die ooit "rustige plattelandsgemeenten" waren — niet bedoeld voor een stroomverbruik van 15.000 kWh per jaar. Het is een klassiek geval van technologische vooruitgang die de infrastructuur achterhaalt.

Is dit alleen een winterprobleem?

Nee. Enexis meldde eerder dit jaar dat ook in de zomer pieken ontstaan — door zonnepanelen. Op een heldere dag in juni kan er zoveel stroom op het net komen dat het net overbelast raakt. Dan moet Enexis de zonnepanelen tijdelijk uitschakelen. "We zijn nu een systeem aan het beheren dat zowel te veel als te weinig stroom heeft," zegt Van der Leeuw. "Dat is nieuw. En het vereist een andere manier van denken."

Wat komt er aan?

De komende maanden zullen de 22 gebieden worden getest. Enexis gaat samen met lokale gemeenten campagnes lanceren om bewustzijn te creëren. In Tilburg en Eindhoven worden er al "stroompiek-ambassadeurs" opgeleid — vrijwilligers die hun buren helpen met energietips. Ook worden er piloten gestart met "intelligente laadpalen" die de laadsnelheid verlagen als het net onder druk staat. Maar de grote vraag blijft: wanneer komt er echt geld voor de uitbreiding van het net? Dat ligt bij de overheid. En daar is nog geen duidelijk plan.

De komende winter is een proef. Als het goed gaat, is het een model voor de rest van het land. Als het misgaat, dan wordt het een politieke kwestie. En dan zijn de kabels niet de enige die gaan knappen.