Voormalige Braziliaanse president Bolsonaro gearresteerd na vermeende manipulatie elektronische voetband

Voormalige Braziliaanse president Bolsonaro gearresteerd na vermeende manipulatie elektronische voetband

Op zaterdag 22 november 2025, om 10:47 uur Brasilië-tijd, werd voormalige president Jair Messias Bolsonaro in zijn huis in Vargem Grande, Rio de Janeiro, gearresteerd door de federale politie. De aanhouding volgde een rechterlijk bevel van rechter Bruno Savino van de 21ste Federale Rechtbank van Brasília. De reden? Bolsonaro zou zijn elektronische voetband hebben beschadigd — met een keramisch mes, volgens het officiële politierapport. Dat is geen klein incident. Het is de laatste in een reeks schendingen van gerechtelijke bepalingen, en het maakt hem tot de eerste democratisch gekozen voormalige Braziliaanse president die sinds de grondwet van 1988 wordt vastgehouden.

Het moment dat alles veranderde

Op 21 november, om 20:15, begon Bolsonaro aan een 27 minuten durende actie waarbij hij de voetband, vervaardigd door het Amerikaanse bedrijf TrackGroup Inc., tegen een marmeren aanrecht schraapte. De sensor, die elke 15 seconden zijn locatie doorgeeft aan het Nationale Raad van Justitie, registreerde een 43% daling in signaalsterkte. De back-upsystemen gingen aan, en binnen minuten wist de Supremo Tribunal Federal (STF) dat er iets mis was. Rechter Savino noemde het in zijn 12-pagina’s tellende beslissing een ‘duidelijk bewijs van intentie om toezicht te ontlopen’. Geen ongeluk. Geen defect. Een daad.

Waarom dit alles gebeurde

Bolsonaro, die van 2019 tot 2023 president was, staat onder onderzoek in minstens zeven zaken. De meest serieuze: de aanslagen van 8 januari 2023, toen duizenden aanhangers het Congres, het presidentspaleis en het Hooggerechtshof in Brasília bestormden. De schade? R$ 12,7 miljoen — ongeveer $2,3 miljoen. De voetband was op 4 september 2025 opgelegd door rechter Alexandre de Moraes van de STF, nadat Bolsonaro zijn paspoort niet had afgegeven. Hij had ook drie oproepen van het Hoge Kiescollege genegeerd, waarbij hij werd verdacht van het verspreiden van valse informatie over de verkiezingen.

De aanhouding is gebaseerd op artikel 312 van het Braziliaanse strafprocesrecht — dat toestaat om vast te houden als er een concreet vluchtrisico is of als iemand de rechtsgang belemmert. En dat is precies wat de rechter zag: een man die niet wilde luisteren. Een man die, volgens getuigenis van politieagent Rafael Mendes, bewust de sensor had beschadigd. Niet omdat hij het apparaat niet begreep. Maar omdat hij het wilde uitschakelen.

De reacties: recht, politiek en markt

Bolsonaro’s advocaat, Nélio Machado, vroeg onmiddellijk een habeas corpus aan — maar de argumenten klonken slap: ‘De voetband werkte nog.’ Ja, maar hij was bedoeld om te worden gerespecteerd, niet getest. De STF reageerde met een korte, krachtige verklaring van de rechter: ‘Elke poging om gerechtelijke bepalingen te omzeilen wordt met onmiddellijke en evenredige maatregelen beantwoord. De rechtsstaat geldt voor iedereen — zelfs voor voormalige staatshoofden.’

De markt reageerde meteen. Binnen 90 minuten na de bekendmaking daalde de Bovespa-index met 2,3%. Dat betekende een verlies van $8,7 miljard aan kapitaalwaarde. De angst? Dat dit een teken is van grotere instabiliteit. Dat het niet alleen over Bolsonaro gaat, maar over de toekomst van de democratie in Brazilië.

Wie is er nog betrokken?

De zaak heeft een brede waaier van gevolgen. 227 onderzoeken zijn nog actief — waarvan 43 politici van de Partido Liberal en 17 militairen onder verdachte staan. De STF heeft al aangekondigd dat ze de netwerken rond Bolsonaro systematisch zullen onderzoeken. De politie heeft de communicatie van zijn aanhangers in de gaten. De media volgen elke beweging. En de burgers? Ze kijken. En ze vragen zich af: wie is er volgende?

Wat komt er nu?

Volgens artikel 310 van het strafprocesrecht moet binnen 24 uur een gerechtelijke hoorzitting plaatsvinden. Die is gepland voor zondag 23 november om 10:00 uur in Brasília. Rechter Savino zal beslissen of de aanhouding terecht is. De openbare aanklager heeft 15 dagen om formele aanklachten in te dienen. Als de aanhouding wordt bevestigd, kan het proces beginnen in het eerste kwartaal van 2026.

Constitutioneel jurist Vitória Regina Silva van de Universiteit van São Paulo zegt het duidelijk: ‘Dit is een historisch precedent. Het zegt: geen enkele persoon, hoe hoog zijn functie ook was, is boven de wet. Als je democratische instellingen bedreigt, dan kom je niet ongestraft weg.’

De context: hoe we hier kwamen

Bolsonaro’s houding tegenover de democratie is langzaam maar zeker uitgegroeid tot een openlijke uitdaging. Tijdens zijn campagne in 2022 herhaalde hij meer dan 100 keer: ‘Ik zal een verkiezingsnederlaag niet accepteren.’ Op 30 december 2022 postte hij op sociale media — een bericht dat sindsdien is verwijderd — dat er ‘massale fraude’ was gepleegd. Zonder bewijs. Zonder onderzoek. En toch: duizenden geloofden hem.

Het was geen plotselinge daad. Het was de top van een berg die hij zelf had opgebouwd. De voetband was een symbool. Een manier om hem te controleren. En hij probeerde het te vernietigen. Niet omdat hij bang was voor straf. Maar omdat hij de regels niet wilde erkennen.